de Cristinoel da Roura

Poesía recollida en:
http://farinaefarelo.blogspot.com.es/2008/10/faria-e-farelo.html

A CASA DE CRISTINA

Manuel da Roura

Bolivar, Venezuela: 30-12-1985.


I

¡Ai, canteiro barrigudo,
peligro de Masarocas!,
¿Cando me pos a lareira,
a coluna e a cambota?

¿Cando me fas o cuberto?,
¿cando me circas a horta?,
¿cando me teitas o teito
con rejos de tella roxa?

¿Cando me pos os dous bancos
contra a parede de fóra,
para que me sente nele,
cunha man riba da outra
e poida falar coa xente
que me pasa pola porta?



II

Ven aquí, Nela de Clara,
que vou dicirche unha cousa.
¿Non sabes o que se di
no río e na aldea toda?

Dise que a filla do Roxo
vai prañada, ¡miña homa!
Empreñouna Xan do Campo
tras da corte, antras abortas.

Dise que non fui forzada,
dise que fui polas boas,
que entre suspiros e queixas
dignificaronm vergoñas:
un cu abanado á nuite,
outro machacando follas.

Dise que dispois do feito
correron buscando sombras,
os dous coas cachas ó aire
íñanse poñendo a roupa.


III

Dise que o pai da rapasa,
cando soubo da deshonra,
doulle unha tunda tan grande
que a deixou cáseque morta

e que a pobriña da nai
anda polas corredoiras
tropezando nas paredes,
chorando e falando soa.

Dise agora, ¡que sei eu!,
¡dinse agora tantas cousas!


IV

Vén, María, para dentro.
Vén para dentro, María,
e límpate os pés na porta,
limpos en esa pedriña.

Mira ti que casa teño,
mira ti que maravilla,
mira ti que comedor,
que sajuán e que cociña.

Mira esta porta de fóra,
mira ti que carabilla,
mira que redondo é
o furado das galiñas.

Mira estas letras douradas
arremachadas na silla,
mira que trepia, que pota,
que tarteira e que parrilla.

Mira esta salja repleta
de touciño e de chacina,
mira que cousas tan boas
teño na miña casiña.


V

Pero, ¡séntate!, muller,
séntate aquí nesta silla
que quero contarche un conto
que me ten enlouquecida.

O meu home, nunha carta
que recibín nestes días,
dame ¡mal rayo lo parta!
unha mui mala noticia.

Dime que na Habana ten
montada unha pulpería,
frente a praza de Martí,
nun local que fai esquina.

Dime que lle fago falta
e que me vaya enseguida
pois, sin tendeira, na tenda
o negocio non camiña.

O señor deixou de andar
ó xornal que nos mantiña
e dóulle agora a routada
de vender mercaderías.

¡Nen que fora Pepe Gordo
ou Manolo de García!


VI

Non ves que escoller non podo,
que non teño alternativa;
non ves que me teño que ir
para alá, quira ou non quira.

Ti sabes como é a xente,
ti sabes como critica:
si te vas, porque te vas,
si te ves, porque te viñas.

E non che sería raro
que no serán de veciñas,
me sacaran a conducta
en competencia de linguas.

Quen sabe, muller, quen sabe,
quen sabe si inventarían
que non me quero marchar
para facer picardías
metendo homes na casa
pola nuite ás escondidas.

¿Que podo facer, entonces?,
dime que fago, María:
si me quedo perdo a honra,
si me marcho perdo a vida.


VII

A casa fíxena eu,
esta casa é toda miña,
eu vin cavar os cimentos
e vin cando se poñía
purpiaño a purpiaño,
pedra a pedra, viga a viga.

Sentín placer de preñada
cando vin como crecía
e sintín, dispois de feita,
alegría de parida.

Fui como se a fixeran
dentro da miña barriga.
Agora deixala e irme,
e deixar a vida misma.


VIII

Lo que te digo, mulato,
la vieja está quebrantada,
la vi con la muerte encima
en la esquina de la cuadra,
la vi con la muerte acuestas
caminando la barriada.

Ahoritica la dejé
acurrucada en la hamaca,
luciendo unas ojerotas
como pulpa de guayaba.

La gallega está en los huesos,
solo huesos se le marcan,
se sobreentiende un huesero
por debajo de la manta.

La gallega está fuñía,
ni Bambarito la salva
y en la casa del viudo,
el día que la madama,
cansada de tantas penas,
pele gajo y se nos vaya,
celebramos el velorio
con arroz a la cubana,
con sancocho de gallina
y guarapito de caña.

La vieja se irá pal hoyo
mas contenta que unas pascuas
y nosotros, pues, mulato,
a gozar con la pachanga.


IX

Morriu, Cristina, morriu
bem lonxe da súa casa;
morriu sen vellas rezando
a lado e lado da cama.

Morriu sen dous candeleros
na cabeceira da caixa,
nen taza de agua bendita
nen hixopiño de palma.

Morriu sen un ¡Deus a leve!
mentras o enterro pasa,
nen responso no cruceiro,
nen aviso de campanas.

Deitóuse para morrer
nunha camiña de taboas
e escapóuselle o resollo
por entre batolas brancas.

Morriu Cristina e deixou
a pupila revirada
para mirar no seu dentro
historias e panoramas.

Morriu Cristina e o ronquido
que lle saliu da garganta,
mezclóuse desafinado
co pito das ambulancias.

Na sala onde se morre,
morriu Cristina da Granda.


X

No edificio, a porteira,
gorda, bembona e mulata,
dá conta do sucedido
con cara de circunstancias:

-"la gallega del tercero,
anoche estiró la pata".


XI

No rincón máis apartado
do camposanto da Habana,
á sombra dun chaguaramo
está Cristina enterrada.

Non hai cunchas de vieira
que circunscriban a campa,
nen hai rosas nen hai flores,
nen cruz de taboas pintadas.

Solo letras desvaídas
polo tempo, nos señalan
que baixo de aquela lousa
está Cristina da Granda.



XII

Según se vai para Lira,
chegando ó lugar da Granda
hai, ó lado do camiño,
unha casa solitaria.



Unha casa como muitas
que se ven nesta comarca,
casa corrente e moliente
igual que calqueira casa.

Sen embargo, si cansado,
o camiñante se para
e se senta a descansar,
e, descansado, repara
naquelas pedras roídas
polo vento e pola agua;
si o camiñante se fixa
nas paredes e ventanas
carcomidas e,
na porta
a cal e canto fechada;
si mira aqueles cristales
cubertos por unha capa
que, máis que polvo é de cinza,
pensará que aquela casa
erguida ao pe do camiño
solitario, ten fantasmas.



XIII

¡Por Cristo!, como se pode
pensar tantas babosadas.
Non hai fantasmas galegos,
non hai fantasmas na Granda;

os fantasmas non son nosos,
son todos da Gran Bretaña.
Ouxetos son de aposento,
de corredores e salas
nos castelos medievais
de Escocia ó Canal da Mancha.

Fantasmas caballerescos,
con "pedigrí" e de casta
que lle serven de solaz
a turistas papanatas


XIV

Non, a nosa terra non ten
cousas tan aristocráticas.
Os nosos aparecidos
son todos de clase baixa.

Temos defuntos que choran,
temos defuntos que falan,
defuntos que pegan gritos
e sudarios que se arrastran.

Temos defuntos que imploran
unha misa por su alma,
outros que veñen pagar
unha deuda non pagada.

Hai defuntos de faiado
(mortos a casa fechada),
defuntos de espacio aberto
e mortos de nuite clara.

Temos mortos voadores,
defuntos aeronáutas,
temos individualistas
de aprición solitaria
e temos mortos gregarios
que andan na Santa Compaña.

Non creamos, imbuídos
por leituras trasnoitadas
que, nen por casualidade,
na nosa terra hai fantasmas.


XV

Polos rueiros do ceo
anda Cristina da Granda,
vai de luceiro en estrela,
de nebulosa en galaxia.

Vai sen saber onde vai,
sen saber por onde anda,
sen poder estarse quieta
na súa silla sentada.

Non lle apetecen os cantos
que os santos, a coro, cantan,
nen lle dan nota ós concertos
de música gregoriana
que os anxeliños entonan
con violíns e guitarras.


XVI

Cando nos foros do ceo,
os barbudos patriarcas,
puntos de teoloxía
tratan de aclarar e aclaran,
Cristina, de aburrimento,
abre a boca dunha cuarta.

Non encontra ubicación,
nen se axeita, nen se apaña,
nen sabe onde meterse,
nen que facer nen que nada.

Por eso cando San Pedro
cae rendido na cama
e deixa a porta do ceo
sen nengunha vixiancia,
ajóchase nunha nube
e dentro da nube baixa.


XVII

Cando Tomás da Botica
e máis José de Zapata
veñen de falar coa moza
ao fío de madrugada

e chegando a aquel lugar
o corazón se lles salta
e sinten un formijiño
por antros pelos das patas,

é señal de que Cristina
escapou, e está na casa.

Cando o can da Rebordela
modula unha nota larga
por encima dos tellados
hasta perderse na agra,

é señal de que Cristina
escapou, e está na casa.

Cando o léstrejo, alá arriba,
pinta raias e máis raias,
trazando signos na nuite
con tinta color naranxa,

é señal de que Cristina
escapou, e está na casa.

Cando se baten as portas,
cando rechinan as taboas,
cando se intúe no escuro
un arrastre de mortaxas
ou se enceden as rendixas
detrás das contraventanas,

é señal de que Cristina
escapou, e está na casa.



XVIII

Si na corte celestial
notan que Cristina falta,
manda Nuestro Señoriño
unha parella de santas,
que baixen en busca dela
e lla leven amarrada.


XIX

-"¿Que pasa Cristina, dime?,
¿dime, Cristina, que pasa?

¿Por que renejas de nós
en forma tan descarada?

¿Por que te vas do edén
sin decir unha palabra?,

¿Por que fuxes e desertas
sin explicarnos as causas
que che obligan a facer
todas esas escapadas?

¿Non estás contenta aquí?
¿Algunha cousa che falta?
¿Non tes de comer abondo
nas tres veces que se xanta?

¿Non che gustan os vestidos
de terciopelo que cargas,
nen a capa con dourados
que che fai a nosa sastra?.

Iso que che está pasando
non me fai nengunha gracia,
porque con esa tristeza
e con esa cara larga,
ás nosas institucións
daslle mala propaganda.

E teño medo, Cristina,
que no paraíso fagas
como a pataca podrida
que pudre ás outras patacas.

¿De que te queixas, Cristina?
¿Dime que cousa che amarga?
¿Dime por que non te alegras
e non bailas nunha pata?"


XX

-"¡Ai, Señor!, se non me queixo
da maneira que me tratas,
nen do trato que me dan
todos os santos e santas.

¡Que vou queixarme, Señor,
si nunca estiven tan farta
nen tiven tanto de todo,
nen nunca andiven tan maja!

Queixarme fora de vicio,
si eu de esto me queixara.

¡Non é iso, non é iso!,
aquí, Señor, non se trata
de luxos na vestimenta
nen de barrigas infladas,

pois comeres e vestires
non me fan nengunha falta.

Eu arréglome mui ben
con sardiñas e patacas,
cun boliño de tixola
e cunha cunca de papas.

En canto a vestir, Señor:
cunha chambra e cunha saia
e co paniño dos hombros
que me pingue pola espalda,
penso que vou tan bonita,
tan elegante e tan guapa,
que me podo comparar
coa mesma reina de España".


XXI

Trátase que sinto angustias,
trátase que estou cansada
de andar camiñando soa,
Señor, pola Vía Láctea.

Trátase que non encontro,
na celestial camiñata,
nada que me encha o ollo,
nada que me satisfaga.

Porque, Señor, neste cambio,
salinche prexudicada.

Hai algo que che perdín,
hai algo que me fai falta,
algo que ti me trocastes
pola bienaventuranza,
e penso que o cambio fui
para min unha desgracia.

Separásteme encarniñas,
sen entorno e desplumada.


XXII

No ceo, Señor, nen siquera
teño valor de comparsa;
son só unha alma soa
entre muitísimas almas.

Eu son aquí somente
un anaquiño de nada,
frangulla no infinito,
um grao de area na praia.

En cambio, no meu lugar,
falo e, oio como falan,
rio e escuito como rin,
bailo e, vexo como bailan.

Son activa e son pasiva
como debe ser, ¡caramba!

Por iso me quero ir
para o lugar donde estaba
porque, no meu, ser Cristina
ten grandísima importancia.

Mira pois como te arreglas,
que decides e que mandas,
pero si non che convén
que repita as escapadas,

fasme unha Granda no ceo
ou déixasme estar na Granda.

Manuel Silva.





http://floresypalabras.blogspot.com.es/2009_05_31_archive.html
cuadros de Camille Pissarro
Cosechando el heno en Éragny (1889). Colección privada.
Segadoras de heno descansando (1891). McNay Art Museum, San Antonio, Texas.

./E-//16.1112h.53126/1927h.53173/